.jpg)
Oxidatieve stress komt overeen met een aanval op de cellen van ons organisme door soorten die reactief zijn op zuurstof, zoals vrije radicalen. Levensstijl, omgevingsfactoren en voeding zijn de belangrijkste risicofactoren voor blootstelling aan oxidatieve stress. Dit laatste is betrokken bij tal van ziekten (kanker, hart- en vaatziekten, neurodegeneratieve ziekten, enz.) en bij de versnelling van verouderingsverschijnselen. Gelukkig zijn er stoffen die oxidatieve stress kunnen bestrijden: antioxidanten. Dit zijn voornamelijk micronutriënten zoals vitamines, sporenelementen of fytonutriënten die veel in onze voeding voorkomen.
Oxidatieve stress: wat is het?
Oxidatieve stress, ook wel oxidatieve stress genoemd, komt overeen met een soortaanval op onze cellen door reactieve zuurstofsoorten (ERO of ROS in het Engels voor reactieve zuurstofsoorten). Deze chemische soorten zijn derivaten van zuurstof waarvan vrije radicalen deel uitmaken. De productie van deze ROS is voor veel organismen normaal. De natuur is zo goed ontworpen dat ieder van ons natuurlijke wapens heeft om te vechten tegen ROS, antioxiderende enzymen maar ook andere stoffen zoals glutathion, urinezuur en ferritine. Echter, als de ROS te hoog is, is het lichaam overbelast: we spreken van oxidatieve stress.
Verschillende factoren kunnen leiden tot een situatie van oxidatieve stress:
- intense en/of langdurige blootstelling aan vervuiling
- herhaalde stressvolle situaties
- intense en/of langdurige blootstelling aan de zon
- te intensieve sportbeoefening
- regelmatige consumptie van tabak en/of alcohol
- slechte levensstijl
- enz.
In situaties van oxidatieve stress vallen ROS cellen aan, het DNA dat ze bevatten, eiwitten, celmembranen, enz. Dit resulteert in ontstekingsproblemen, versnelde veroudering, maar ook een groter risico op bijvoorbeeld het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, kanker of neurodegeneratieve pathologieën.
Daarom is het belangrijk om antioxidanten uit de natuur en vooral uit voedsel te halen om ons lichaam te helpen in de strijd tegen ROS; vooral voor degenen die getroffen zijn door de bovengenoemde risicofactoren.
De voordelen van antioxidanten
Antioxidanten zullen een belangrijke rol spelen tegen oxidatieve stress, omdat ze dat wel zullen doen neutraliseren ROS inclusief vrije radicalen. Elke antioxidant heeft een welomschreven rol die kan optreden tegen bepaalde ziekten en vroegtijdige veroudering kan beperken.
De belangrijkste werkingen van antioxidanten zijn:
- veroudering vertragen
- verlagen het cholesterolgehalte en verminderen het risico op hart- en vaatziekten
- bepaalde vormen van kanker voorkomen
- bescherm de ogen
- strijd tegen de effecten van vervuiling op de huid, het haar en het lichaam.
Wie zijn antioxidanten?
Antioxidanten zijn moleculen die de schadelijke kettingreacties veroorzaakt door ROS zullen voorkomen, en dat zijn ze ook natuurlijke schilden voor het organisme. Ze zijn te vinden in de meeste planten, vooral in fruit en groenten. Normaal omdat ze zich zelf hebben moeten aanpassen aan de aanvallen van de natuur (UV, vervuiling, enz.) door zware verdedigingsmechanismen te ontwikkelen.
Natuurlijke antioxidanten zijn voornamelijk vitamines, sporenelementen of polyfenolen, waaronder we onderscheiden:
-
vitamine C: het helpt vrije radicalen in het bloedplasma en in de cellen te neutraliseren. Het helpt ook bij het regenereren van vitamine E. Het komt vooral voor in groenten.
-
vitamine E: het brengt twee families van verbindingen samen, tocoferolen en tocotriënolen. Alfa-tocoferol is de meest voorkomende vorm in de natuur; het is een in vet oplosbare antioxidant die de oxidatiereacties van vetstoffen in het lichaam beperkt. Het komt vooral voor in plantaardige oliën, oliehoudende zaden of bepaalde vruchten zoals avocado.
-
carotenoïden: een van de bekendste stoffen uit de carotenoïdenfamilie is bètacaroteen. Het is een voorloper van vitamine A, dat wil zeggen dat het door de lever wordt omgezet in vitamine A. Het werkt als een antioxidant en wordt voornamelijk aangetroffen in voedingsmiddelen van plantaardige oorsprong, maar ook in eieren en boter.
-
polyfenolen: polyfenolen vormen een familie van in water oplosbare moleculen zoals bijvoorbeeld flavonoïden, anthocyanines en tannines. Dit zijn natuurlijke antioxidanten die vooral in onze voeding voorkomen en die inwerken op vrije radicalen.
-
selenium en zink: deze sporenelementen zijn componenten van antioxiderende enzymen en zijn daarom essentieel voor de goede werking van het antioxidatieve afweersysteem.
Antioxidanten: hoe consumeer je ze?
Er bestaat geen officiële aanbeveling met betrekking tot antioxidanten, maar het is wel raadzaam om ze regelmatig via de voeding te consumeren. Daarom is het essentieel om een rijk en gevarieerd dieet te hebben. Van de verschillende voedselcategorieën is het geen verrassing dat groenten en fruit het rijkst zijn!
Er zijn veel factoren die de kwaliteit van een voedingsmiddel en het gehalte aan micronutriënten beïnvloeden. Om de maximale hoeveelheid vitamines en mineralen te behouden, verdient het dus de voorkeur om voedsel niet aan verschillende behandelingen te onderwerpen. Als bepaalde voedingsstoffen echter gevoelig zijn voor warmte, zoals bijvoorbeeld vitamine C, zijn andere dat veel minder. Bepaalde groenten zoals artisjokken, tomaten of bepaalde aromatische kruiden zien hun antioxidantcapaciteit zelfs toenemen na het koken. Dit is met name het geval voor gedroogd fruit zoals veenbessen, physalis of zelfs gojibessen, waarvan de concentratie aan voedingsstoffen na het drogen verdubbelt.
Enkele voorbeelden van superfoods die rijk zijn aan antioxidanten:
Hoe wordt de antioxiderende kracht van voedingsmiddelen gemeten?
Er zijn verschillende methoden om de antioxiderende kracht van voedingsmiddelen te bepalen en deze dus te classificeren op basis van hun effectiviteit. Een van de bekendste methoden is ORAC-indexmeting (Oxygen Radical Absorbance Capacity), wat overeenkomt met het absorptievermogen van zuurstofradicalen. Het zal dus het vermogen van voedingsmiddelen meten om reactieve zuurstofsoorten te elimineren. De ORAC wordt berekend met behulp van een fluorescerende probe die oxideert onder invloed van vrije radicalen. We zullen dus de activiteit van een antioxidant aan de hand van fluorescentie observeren en de verkregen resultaten vergelijken met referentiegegevens.
De ORAC-index wordt als volgt gedefinieerd:
- 0 tot 1500: lage antioxidantcapaciteit
- 1500 tot 3000: gemiddelde antioxidantcapaciteit
- 3000 tot 10.000: hoge antioxidantcapaciteit
- + 10.000: zeer hoge antioxidantcapaciteit
Er zijn ook andere tests zoals die van Folin-Ciocalteu, waarmee de hoeveelheid totale polyfenolen kan worden bepaald. Dit is een spectrofotometrische test waarbij de polyfenolen worden gereageerd met het Folin-Ciocalteu-reagens. Deze test is echter niet specifiek genoeg, omdat andere verbindingen ook op dit reagens kunnen reageren, waardoor er mogelijk sprake is van een overschatting van fenolverbindingen. DE FRAP-test maakt het ook mogelijk om de antioxiderende kracht van een voedingsmiddel te meten door het vermogen ervan te bepalen om ijzerionen (Fe3+) in ferro-ionen (Fe2+).
Antioxidanten in cosmetica
Antioxidanten zitten niet alleen in onze voeding, we vinden ze ook in onze cosmetische producten! In cosmetica kunnen antioxidanten om twee redenen worden gebruikt:
-
voor zover conserveermiddelen, om de formulering te beschermen tegen oxidatie en ranzig worden van vetstoffen
-
als'activa, om de huid te beschermen tegen vrije radicalen en de factoren van vroegtijdige huidveroudering te bestrijden
Antioxidanten in cosmetica kunnen van plantaardige oorsprong zijn, synthetisch of zelfs afkomstig uit de biotechnologie. We vinden vooral vitamines zoals vitamine A, C of E, carotenoïden, polyfenolen, sterolen, squaleen en zelfs galluszuur. We kunnen ook plantenextracten vinden zoals rozemarijnbloem of extracten van plantenfermentatie zoals spirulina. Veel van deze antioxidantverbindingen komen vooral voor in plantaardige oliën, waardoor ze antioxiderende eigenschappen hebben, ideaal om huidveroudering bij een rijpere huid tegen te gaan en rimpels te voorkomen.
Meer details : conserveermiddelen in cosmetica
Enkele voorbeelden van plantaardige oliën die rijk zijn aan antioxidanten:
Was dit artikel nuttig?
Gemiddelde score: 4.6 ( 261 stemmen )
Bibliografie
Publicatie: Pincemail, J., Bonjean, K., Cayeux, K., & Defraigne, J.-O. (2002). Fysiologische mechanismen van antioxidantverdediging. Klinische voeding en metabolisme, 16(4), 233–239. doi:10.1016/s0985-0562(02)00166-8
Publicatie: Padayatty, SJ, Katz, A., Wang, Y., Eck, P., Kwon, O., Lee, J.-H., … Levine, M. (2003). Vitamine C als antioxidant: evaluatie van zijn rol bij ziektepreventie. Tijdschrift van het American College of Nutrition, 22(1), 18–35. doi:10.1080/07315724.2003.10719272
Publicatie: Pandey, KB, en Rizvi, SI (2009). Plantpolyfenolen als voedingsantioxidanten bij de menselijke gezondheid en ziekte. Oxidatieve geneeskunde en cellulaire levensduur, 2(5), 270-278. doi:10.4161/oxim.2.5.9498
Publicatie: Paiva, SAR, & Russell, RM (1999). β-caroteen en andere carotenoïden als antioxidanten. Tijdschrift van het American College of Nutrition, 18(5), 426–433. doi:10.1080/07315724.1999.10718880
Publicatie: Tinggi, U. (2008). Selenium: zijn rol als antioxidant in de menselijke gezondheid. Milieugezondheid en preventieve geneeskunde, 13(2), 102–108. doi:10.1007/s12199-007-0019-4
Publicatie: Powell, SR (2000). De antioxiderende eigenschappen van zink. The Journal of Nutrition, 130(5), 1447S–1454S. doi:10.1093/jn/130.5.1447s
Publicatie: Traber, MG, & Atkinson, J. (2007). Vitamine E, antioxidant en meer niet. Vrije radicale biologie en geneeskunde, 43(1), 4–15. doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2007.03.024
Boek : Dufour, A., en Garnier, C. (2019). Mijn Bijbel met gezonde superfoods. Leduc.S Praktisch.
Boek : Pouyat-Leclère, J. (2013). Gids voor antioxidantvoedsel. Thierry Souccar Editions & La Nutrition.fr
Website: CosmeticOBS - Het cosmetica-observatorium: antioxidant. https://cosmeticobs.com/fr/articles/lexique-cosmetique-5/antioxidant-3324/