Oppervlakteactieve stoffen in cosmetische producten: eigenschappen en toepassingen

• anionische oppervlakteactieve stoffen (carbonzuurzouten, lipoaminozuren, lipo-oligopeptiden, gesulfoneerde derivaten en gesulfateerde derivaten): ze hebben een negatieve lading. Dit zijn de meest voorkomende, ze zijn goedkoop en hebben een goede was- en schuimwerking. Het is echter bekend dat ze drogen! Ze zitten vooral in schoonmaakmiddelen.

Voorbeelden: natriumkokossulfaat (SCS), natriumcocoylisethionaat (SCI), gesulfateerde ricinusolie, natriumlaurylsulfoacetaat (SLSA), natriumlauroylsarcosinaat

• kationische oppervlakteactieve stoffen (quaternair ammonium): ze hebben een positieve lading. Over het algemeen worden ze relatief slecht ondersteund door de huid. Ze helpen het haar te bedekken omdat ze goed combineren met keratine. Ze bevatten echter weinig wasmiddel en schuimen weinig en hebben de neiging het haar te verzwaren.

Voorbeelden: BTMS

• amfotere of zwitterionische oppervlakteactieve stoffen (betaïnes, aminozuur- en imidazoolderivaten): ze zullen kationisch of anionisch zijn, afhankelijk van de pH van de omgeving waarin ze worden aangetroffen (praktisch!). Ze worden redelijk goed door de huid verdragen en prikken niet in de ogen.

Voorbeelden: Cocamidopropyl Betaïne, Babassu-schuim (Babassuamidopropyl betaïne)

• niet-ionische oppervlakteactieve stoffen (polyoxyethyleen, alkanolamiden, oligopeptiden): ze hebben geen lading. Dit zijn de duurste maar ook de liefste! Ze hebben een goede wasactieve werking, zijn goede dispergeermiddelen, maar schuimen nauwelijks.

Voorbeelden: geëthoxyleerde alkylfenolen, geëthoxyleerde alcoholen, decylglucoside, cetylalcohol, glutamaten, laurylglucoside, kokosglucoside

Momenteel worden amfotere en niet-ionische oppervlakteactieve stoffen het meest gebruikt, alleen of in synergie. Ondanks hun veel hogere prijs hebben ze een betere biocompatibiliteit. Bovendien zijn ze altijd actief, ongeacht de pH! Als we over het algemeen meerdere oppervlakteactieve stoffen combineren voor een betere effectiviteit, kunnen anionische en kationische oppervlakteactieve stoffen niet echt met elkaar overweg; ze vormen een complex en slaan neer als ze worden gecombineerd.

• wasmiddelen : ze vergemakkelijken de eliminatie van onzuiverheden door ze te verwijderen
• schuimend : ze bevorderen de verspreiding van een gas in een vloeistof en zorgen zo voor de vorming van schuim
• bevochtiging : ze verminderen de spanning tussen een vloeistof en een vaste stof. Ze zorgen er daarom voor dat het product beter over de huid wordt verspreid.
• dispergeermiddelen : ze maken het oplossen van stoffen mogelijk door micellen te vormen.
• emulgatoren : ze verminderen de spanning tussen twee vloeistoffen om de vorming van een homogeen mengsel te bevorderen
• stabilisatoren : ze stabiliseren het grensvlak tussen de druppels van de verspreide fase en de verspreidende fase, of ze beperken de ontmoeting van de druppels door een afstoting tussen hen te creëren.

• 0 tot 3: anti-schuim
• 3 tot 6: water-in-olie-emulgator
• 7 tot 9: bevochtiging
• 8 tot 16: olie-in-water-emulgator
• 13 tot 15: wasmiddel
• 15 tot 18: oplosbaarmakend middel

Om redenen van toxiciteit voor de huid of voor het milieu moeten bepaalde oppervlakteactieve stoffen worden vermeden. Bij hun productieproces worden gassen gebruikt die giftig zijn voor het milieu, of het gebruik ervan veroorzaakt schadelijke gevolgen voor de gezondheid op de lange termijn.

Natriumlaurylsulfaat (SLS) is bijvoorbeeld zo irriterend dat het een referentie is geworden voor huidtolerantietests! Samen met Sodium Laureth Sulfate (SLES) worden ze er allebei van beschuldigd huidweefsel te penetreren om organen te bereiken. Ze zijn dan moeilijk te metaboliseren en, wat ernstiger is, kunnen het endocriene systeem verstoren. PEG's, of polyethyleenglycol, zijn polymeren die via een zwaar chemisch proces voor het milieu worden verkregen, omdat ze het gebruik van giftige gassen vereisen. Aan de andere kant zijn ze niet biologisch afbreekbaar.